Aambeeld

Wat een mooi aambeeld uit de achtiende eeuw! Duidelijk voor fijn smeedwerk: klokken- of sloten-makerij. Zonder voetstuk is het alleen helemaal niets,  kan het aambeeld alleen maar liggen. Gezien het mooie werk aan het ijzer moet het hout ook met enige zorg worden gedaan, een simpel stukje stam is te grof. Maar ook weer niet ál te mooi, de aandacht moet naar het aambeeld gaan, niet naar het hout. 

Zeskantig, taps en met het goeie gat erin om de arendvan het aambeeld op te nemen, dat werd het plan. 

Maar dan wel heel mooi hout: Taxushout. Aan de onderkant is nog een klein stukje Spinthout te zien, dat is het lichte hout vlak onder de schors. Meer naar binnen zit het Kernhout. Dat is donkerder, bij Taxus warm bruin met een prachtige tekening. Het hout is heel hard en dicht; op de een of andere manier voel je dat al als je er naar kijkt. Al die dingen bij elkaar maken dat Taxushout een van de mooiste houtsoorten is die er in Nederland groeit.

Het leuke is dat dit hoekige blok eerst rond is geweest, alles op de draaibank, en pas op het laatst zeskantig is gemaakt.

Luifelpoten

De opdracht ging om ijzeren palen waar een houten huls omheen moest passen zodat het een houten paal leek, maar dan met de sterkte van ijzer. De opdrachtgever, Beerens Intercover, ging daar dan een baldakijn omheen maken. Wel buiten, dus moest het wel een beetje degelijk zijn.

Maar zo lang en dan zo dun is erg lastig maken, dus werden het allemaal losse segmenten die door die ringen met bolletjes erop (parel- of pukkelrandjes) aan elkaar gelijmd werden. 

Ja, en dan dat gat nog. Allereerst werd het hout allemaal doorgezaagd, met de frees in iedere helft een half gat gefreesd, weer op elkaar gelijmd, en dan pas gedraaid! Heel veel werk, maar dan heb je ook wat. 

En in degelijk hout: Oregon Pine. Of ook wel: Amerikaans Grenen. Soms is dat snel gegroeid dan is het harder en onregelmatiger dan wanneer het langzaam is gegroeid. Die parelrandjes zijn natuurlijk allemaal handwerk; met beitels en gutsen mooi schoon snijden. Dan is het natuurlijk heel belangrijk om het allermooiste regelmatigste langzaamst gegroeide hout te vinden. Nou, dat heeft Fa. Boogaerdt. Hout met jaarringen van een halve millimeter heb ik gebruikt. Balken van 13 cm, ver uit het hart gezaagd komen dan uit heel oude bomen! Erg zeldzaam hout dus.

Platte pootjes

Een hekje met platte pootjes. Dat is toch vast minder werk dan gedraaide pootjes. Zou je denken hè. Maar ja, hoe krijg je zoveel platte pootjes precies gelijk? Precies, in de draaibank dus. 

Een heel erge preciezert zou dan zeggen dat ze niet precies plat meer zijn, maar dat is bijna niet te zien. 

Het gekke is dat je meer tijd bezig bent met het hout precies klaar te maken en de hele opstelling te bouwen, dan aan het eigenlijke draaien. 

Het werd een erg mooi hekje.

Trapleuning

Je zou het door al die lijmklemmen bijna niet meer zien, maar er liggen daar twee houten trapleuningen uit te harden. Dit maak ik vaker: trapleuningen. Altijd als er een draai in een trap zit moeten de leuningen krommen. Vroeger werd er dan een balk afgetekend, de kromming uitgezaagd en op de andere kant weer bijgeplakt en je had je kromme leuning. Alleen, dan loopt de nerf vaak uit je hout, en dan na verloop van jaren en vele langskomende handen, splijt de leuning. En dan wil je een nieuwe, en dan val je in mijn handen. Dat splijten van een leuning vind ik jammer. Dus ik doe het anders. Ik maak een mal van blokjes hout in de kromming op een plaat. Dan neem ik dunne latjes, smeer daar lijm tussen en laat dat geheel in de mal uitharden. Lamineren heet dat, en dan krijg je iets dat niet meer kan splijten omdat de nerf nergens uit het werkstuk loopt. 

Als de lijm is uitgehard frees ik leuning nog in het profiel dat er moet komen, schuur ik alles mooi glad, en dan kan ik de leuning gaan plaatsen. Graag met spijlen en hoofdpalen, maar zonder kan ook. Ik merk dat er veel slimmigheid zit in trapwerk, en daar houd ik van.

Marius / Houtvoorraad

Kijk, daar staat Marius. Je zou het niet zeggen zo naast het hout, maar hij is een kop groter dan ik. Marius is ex-cursist en leert verder over houtdraaien. 

Als je weet dat hij meer dan twee meter lang is dan ga je begrijpen dat het best wel dikke balken zijn daar naast hem. Bij een timmerman zie je vooral balken met een rechthoekige doorsnede. Bij een meubelmaker zie je vooral plaathout, dat zie je onder Marius’ rechterhand. En bij een draaier zie je vooral vierkant balkhout. Er liep eens een oude man mee met de houtzager. Bij mijn vak zei hij: “Hee, dat is van een houtdraaier!” Kijk, dat moet een zeldzame kenner zijn geweest, niemand ziet zoiets. Leuk hoor.

En die voorraad, dat is een belangrijk ding voor me. Want niemand kan me droog dik hout verkopen, dus koop ik zelf stammen en laat ze verzagen tot dikke balken en dan drogen. Zo heb ik Eik, Iep, Esdoorn, Noot, Hulst en nog veel meer in verschillende diktes liggen. Soms heb ik pech, merk ik dat de houtworm me voor is geweest. Nou ja, binnenkort begint het stookseizoen weer. Heb ik toch nog een beetje lol van mijn hout.

Tafel

Mijn eerste tafel met zwaluwstaarten. Foto van de klant, hij is er erg blij mee. Ik ook. Stel je voor, 1 meter 20 bij 3 meter 20 lang. Lekker groot dus. Eikenhout, delen van gemiddeld 30 cm breed en 4 cm dik. Aan elkaar vastgemaakt met kleine zwaluwstaarten. Het blad is een heel klein beetje gekleurd om het iets donkerder te krijgen, en daarna afgewerkt met mijn eigen meubelolie natuurlijk. Het moest een blad worden waar aan geleefd kon worden, en waar een kras niet meteen opvalt. Nu heb je dat toch al minder met een oppervak dat is geolied, en als je dan hout neemt met interessante tekening zie je een kras helemaal niet meer zo snel, maar ga je na verloop van tijd vooral een mooi patina onderscheiden, een mooie huid.

Luifelpalen

Een dertiger-jaren villa, een onbeschutte voordeur en een iets te saai muurvlak. Nou, daar wilde ik graag iets voor bedenken. Dat werden palen die deze luifel konden ondersteunen. Onder net een beetje zwaarder ornament dan boven. Net een beetje schuin om “richting” te creëren.

De overgang op het steen is natuurlijk de ideale plek voor opkruipend vocht. Vandaar dat de poten op een plaatje plastic staan, naar binnen toe oplopen (dat zie je niet zo op de foto) en dat er met loodmenie is gewerkt. Dat is erg giftig en belet daarmee schimmels en beestjes om het hout aan te tasten.

Punten voor een buisdoorvoer

Eenmalig moesten die buizen over een stelling heen worden geleid. Maar omdat ze een beetje doorhangen botsen ze steeds tegen balken op en lopen ze vast. Vandaar de punt. Gewoon een stuk boom (Populier) in de draaibank spannen en dan heb je ze zo. Even in de olie. En heel erg veel krullen van al dat hout dat er af is gedraaid. Enne, die dikke punt was eerst wel een heel zwaar stuk hout om in de draaibank te krijgen hoor!

Trapleuning

Kunt u ook een leuning maken voor een spiltrap? Het is een nogal grote trap ziet u, voor een bejaardenhuis.

Op de foto zie je dat de treden er nog niet waren. De leuning zie je zowat niet. Wat je vooral ziet zijn alle lijmklemmen, meer dan 70! Want ik had bedacht dat je zo’n ronde leuning maar het beste kon maken van dunne plankjes die je in de ronding aan elkaar vast lijmt. En dan is de trap zelf de mal voor de kromming. Als de lijm dan is uitgehard haal je de klemmen los en heb je precies de goede kromming. Die gaat dan mee naar de werkplaats, daar maak je het mooi glad en in profiel, en klaar is Kees. Natuurlijk moeten die dunne plankjes dan wel de goeie lengte hebben: 7 meter. En dat gaat weer goed met een schuine las. Zo kon ik van kortere stukken toch die lengtes maken.

En op de voorgrond zie je mijn nieuwe schroefmachientje, ik word inderdaad een Festofiel; wat een genot!

Schuimhaspels

Kun je ook Pur-schuim draaien? Voor een off-shore toepassing hebben we geleidewielen.  We willen kijken of we die van schuim kunnen maken. Maar niemand wil dat pur draaien. Jij wel?  

Ik wel dus. Nou is dat schuim natuurlijk helemaal niet hard, dus moet je daar heel scherpe beitels voor hebben, anders wordt het helemaal niks. 

Het liep helemaal geweldig, het schuim liet zich prachtig snijden, de draaibank trok het met gemak. En de hoeveelheid schuimafval was gigantisch. Op de afvalverwerking haddan ze zoiets nog nooit meegemaakt, drie kubieke meter die bij elkaar dertig kilo woog!

Links op de foto hoe de haspels kwamen, rechts hoe ze weggingen. 

Bijzettafeltje

Een bijzettafeltje, maar dan speciaal. Hij moest passen in de pot, die was er speciaal voor gemaakt. Ja, en dan liefst ook net zo a-symmetrisch. Van één stuk hout, en dan 45 cm hoog. Met onder het blad een legplank. Vers Populierenhout. Heel veel oliën zodat het niet ging barsten en dan ook nog heel glad schuren. Leuk hè, en die a-symmetrie is met drie verschillende hartlijnen nog heel aardig voor elkaar gekomen, en de overgangen zie je niet!

Hamers met een schoolklas

Twee uur de tijd hadden we, Jeroen Heindijk en ik. Jeroen zit bij NatuurWijs, die doen aan natuurervaring voor kinderen. Ze waren al in het bos geweest, nu gingen ze meemaken wat je met iets uit het bos (hout dus) kon doen: een hamer maken. De kop is gewoon een stukje stam met een gat erdoor. (Dat gat hadden we alvast gemaakt voor ze.) Maar die steel was een vierkant latje dat ze precies pas moesten maken met een haalmes, inzagen en in de kop klemmen met een wig. Klinkt zo makkelijk, maar is best lastig, zeker als je maar twee uur de tijd hebt. 

Na een kwartier kwam de eerste al aangelopen “Meester, ik ben klaar” Ja, het vierkante latje was veel dunner geworden, veel te dun en helemaal niet rond. Overnieuw dus. Er waren ook een stel meisjes die geen boe of ba zeiden, maar gestaag doorwerkten aan hun hamer. Op het laatst had iedereen een bruikbare hamer. De snelle jongetjes hadden heel veel krullen gemaakt, en eentje wel vier stelen! Inderdaad heel stoer. En die hele mooie hamers daar? Ja, die waren van de meisjes, je weet wel, die geen boe of ba zeiden. 

Hoe dan ook, wat was dat een hele berg plezier en enthousiasme!

Inktpotje

7 Centimeter hoog. En als je de deksel opent dan zie je een heel klein glazen bakje met inkt er in.  En het is ook wel heel erg mooi hout: Buxushout.

Dit is nou echt weer zo’n voorbeeld van hoe mijn klanten me soms zulke mooie dingen laten maken!

Bloempot

Best wel ingewikkeld om zo.n groot ding te maken. Een mal om zulke grote bloempotten in plastic te kunnen maken. Dan moest het ding natuurlijk wel glad zijn en niet scheuren. Maar ja, een blok van 63 cm doorsnede in elkaar lijmen van hout is een hoop werk en duur geld. Gelukkig had de houtzagerij een dikke stam Eikenhout liggen waar ze een stukje van wilden verkopen. Ja het was inderdaad een van hun mooiste bomen. 

En als het dan af is, dan lijkt het allemaal zo simpel dat je bijna vergeet hoe lastig het was!

Zuilen

Gelukkig staan er mooie villa’s in het Gooi, en aan deze zaten zelfs zuilen. En er kwam een nieuwe voordeurpartij. Vandaar de zuilen. 

Nou zijn zulke dikke stukken hout altijd spannend. Moeten ze massief of moeten ze hol? Dik hout scheurt meestal kapot doordat de binnenkant te ver achterloopt in drogen / krimpen bij de buitenkant. Holle zuilen moet je opbouwen met duigen, zoals een ton. Zulke zuilen zijn minder gevoelig voor werken, kosten veel minder hout maar wel meer arbeid. 

Deze zuilen zijn van massief Western Red Cedar. Zeer duurzaam maar nogal zacht hout met bijzondere vocht eigenschappen: werkt daardoor heel langzaam en kan in deze dikte gebruikt worden zonder scheuren.

Golfclubhamer

Het was een simpele vraag: Een voorzittershamer voor een voorzitter die van golf hield. En uiteindelijk werd het werkstuk ook bedriegelijk simpel. Gewoon drie oude golfclubs slopen en met een zwart houtje met elkaar verbinden. Nou ja, en een versteviging in het handvat maken naar het zwarte houtje toe en gaten boren in de clubs, en zorgen dat er dan precies passende pennen aan het zwarte houtje zaten en hele sterke lijm gebruiken. Gelukkig maar dat je de moeilijkheden niet allemaal ziet, want zeg nou zelf, dit is toch een hele simpele hamer?

Schaakspel met schoolklas

Dit is de zesde klas (groep acht) van Basisschool De Zwaan in Zutphen. Die hadden bedacht dat ze als eindwerk een schaakspel voor op het schoolplein wilden maken. 

Nou, dat was een boel werk voor ze, schors van stammetjes afhalen, inzagen, hout wegbeitelen. In de vijfde les hadden ze het af, tenminste, af genoeg voor een foto. (Vlak na de foto fietste er een vijfde-klasser door de natte verf van de velden, wat waren ze boos op hem!)  En wat ze toch echt het allerleukste vonden om te doen dat waren de zwarte stukken. Want dat zwart maken, met die olie, dat ging zo lekker snel. En die olie rook zo fijn!